در این مقاله به توضیح مفاهیم و اصول ناحیه‌های حفاظت‌شده در سیستم‌های قاب‌بندی ساختمانی، به ویژه در قاب‌های مهاربندی شده و اتصال‌ها می‌پردازیم. این مقاله برگرفته از یک جلسه آموزشی است که به بررسی نواحی حفاظت‌شده در تیرها، اتصالات گیردار و قاب‌های مهاربندی شده می‌پردازد.
مقدمه
ناحیه‌های حفاظت‌شده در سازه‌های فولادی به قسمت‌هایی از اجزا سازه اطلاق می‌شود که برای افزایش مقاومت و پایداری سازه در برابر نیروهای لرزه‌ای و سایر بارهای وارد شده باید از هرگونه وصله و جوش اضافی پرهیز شود. در این مقاله به بررسی مفهوم ناحیه حفاظت‌شده در قاب‌های مهاربندی شده و اتصالات گوناگون پرداخته و نکات مهم در اجرای آن‌ها را توضیح خواهیم داد.
بدنه
ناحیه‌های حفاظت‌شده در قاب‌های مهاربندی شده
ناحیه‌های حفاظت‌شده در قاب‌های مهاربندی شده، به ویژه قاب‌های مهاربندی هم‌محور و غیرهم‌محور ویژه، از اهمیت بالایی برخوردارند. در قاب‌های مهاربندی هم‌محور معمولی نیازی به ناحیه حفاظت‌شده نیست و می‌توان در هر جایی از بادبندها وصله و جوش ایجاد کرد. اما در قاب‌های مهاربندی ویژه، کل طول بادبند باید به عنوان ناحیه حفاظت‌شده در نظر گرفته شود.
- در مهاربندهای زبدرری، ناحیه حفاظت‌شده به دلیل وجود گاست پلیت میانی در وسط بادبند، در قسمت‌های ابتدایی و انتهایی بادبند محدود می‌شود.
- در قاب‌های مهاربندی غیرهم‌محور ویژه، کل طول تیر پیوند به عنوان ناحیه حفاظت‌شده در نظر گرفته می‌شود.
ناحیه‌های حفاظت‌شده در اتصالات
در اتصال‌های گیردار و قاب‌های خمشی، نواحی حفاظت‌شده باید به دقت رعایت شوند. نکات زیر باید در اجرای این نوع اتصالات مدنظر قرار گیرد:
- عدم استفاده از وصله مستقیم یا غیرمستقیم در ناحیه حفاظت‌شده.
- جوش‌های ایجاد شده در ناحیه حفاظت‌شده باید از نوع جوش گل میخ باشد.
- هیچ نوع وسیله کمکی برای نصب نباید در ناحیه حفاظت‌شده قرار گیرد.
در قاب‌های خمشی نیز توجه به ناحیه‌های حفاظت‌شده بسیار مهم است. در قاب‌های خمشی معمولی، نصف ارتفاع تیر به عنوان ناحیه حفاظت‌شده در نظر گرفته می‌شود. اما در قاب‌های خمشی متوسط و ویژه، این ناحیه بسته به نوع اتصال تغییر می‌کند.
موارد استثنا و ویژه
در برخی از موارد و قاب‌ها نکات ویژه‌ای باید رعایت شود:
- در سیستم‌های مهاربندی زبدرری، ناحیه حفاظت‌شده در وسط بادبند وجود ندارد به دلیل وجود گاست پلیت و وصله.
- در قاب‌های مهاربندی برون‌محور ویژه، کل طول تیر رابط به عنوان ناحیه حفاظت‌شده در نظر گرفته می‌شود و باید از هرگونه جوش و وصله پرهیز شود.
ضوابط لرزه‌ای در وصله تیرها
برای وصله تیرها نکات زیر باید رعایت شود:
- وصله تیرها باید به صورت مستقیم انجام شود اما محل درز بال و جان تیر در یک مکان نباشد.
- عدم استفاده از جوش و وصله در ناحیه‌های حفاظت‌شده تیرها.
ضوابط وصله ستون‌ها
وصله ستون‌ها می‌تواند به صورت مستقیم یا غیرمستقیم انجام شود. موارد زیر باید رعایت شود:
- محل درز وصله ستون‌ها در کارگاه باید حداقل ۱۲۰ سانتی‌متر از کف تا بال تیر فاصله داشته باشد.
- در قاب‌های خمشی، محل درز باید به اندازه‌ی یک و نیم برابر بود ستون بزرگتر از ستون کوچکتر باشد.
اتصالات پیچی و لرزه‌ای
اتصالات پیچی باید از نوع استحکاکی با پیج‌های پرمقاومت باشند. همچنین استفاده از سوراخ‌های استاندارد و لبیایی در امتداد راستای نیرو باید رعایت شود.
نتیجه‌گیری
در این مقاله به بررسی مفاهیم ناحیه‌های حفاظت‌شده در سیستم‌های قاب‌بندی ساختمانی پرداختیم. رعایت این نواحی اهمیت زیادی در افزایش مقاومت و پایداری سازه در برابر نیروهای لرزه‌ای دارد. توجه به نکات مذکور در اجرای اتصالات و قاب‌های مهاربندی و خمشی موجب افزایش عمر مفید سازه و ایمنی بیشتر در برابر حوادث طبیعی خواهد شد.
امیدواریم که این مقاله برای شما مفید بوده باشد و بتوانید از نکات مطرح شده در اجرای پروژه‌های ساختمانی خود بهره‌مند شوید.
