تیر آویز چیست؟ | ارتفاع تیرهای بتنی

انتخاب نوع اسکلت سازه از جمله مسائلی است که به عهده کارفرما یا مالک پروژه بوده و به پارامترهای مختلفی وابسته است که از جمله آن ها می­توان به موارد زیر اشاره کرد:

• توان مالی کارفرما
• دسترسی به مصالح مرغوب
• دسترسی به اکیپ اجرایی متخصص
• و…

اگر جمع بندی کارفرما استفاده از اسکلت بتنی باشد وظیفه مهندس محاسب و طراح سازه، طراحی بهینه، اقتصادی و در عین حال اجرایی سازه بتنی مطابق با آیین نامه­ های طراحی سازه ­های بتنی‌ است. بار دیگر تاکید میکنیم طراحی بهینه و اقتصادی وظیفه مهندس محاسب و طراح سازه است نه آپشن اضافه!!!

همان طور که پیش­تر اشاره شد در سازه های بتنی مقاطع دارای ابعاد بزرگتری نسبت به سازه های فولادی هستند لذا این مورد خیلی مورد پسند معماران، کارفرمایان و ساکنین سازه نبوده و این جا نقش مهندس طراح سازه بسیار پررنگ تر از قبل می­شود که باید به نحوی طراحی را انجام دهد که در طرح ارائه شده کوچکترین تعارض و اختلالی در فضاهای معماری به وجود نیامده و در عین حال طراحی بهینه و اقتصادی صورت گرفته باشد.

توجه داریم که به وجود آوردن اختلال در فضاهای مهم معماری مثل پارکینگ گاهی اوقات باعث از دست رفتن یک یا چند فضای پارکینگ شده و این اتفاق برابر با وارد کردن ضرر مالی هنگفت به کارفرما و از دست رفتن اعتبار طراح سازه می­ شود.

ارتفاع تیرهای بتنی 

یکی از مواردی که در سازه های بتنی تاثیر بسیار زیادی در ارائه طرحی خوب و بهینه از نظر کارفرما و استفاده کنندگان از سازه دارد میزان و ارتفاع آویز تیرها است. اما تیر آویز چیست؟

آویز تیر بتنی

آویز تیر یا تیر آویز اصطلاحی کارگاهی بوده و به ارتفاعی از تیر گفته می ­شود که از زیر سقف طبقه بیرون زده می­ شود. به عبارتی دیگر پس از طراحی انواع سقف در سازه بتنی به یک ارتفاع مشخص از سقف در سازه می­رسیم که این ارتفاع در سازه هایی که از سیستم سقف تیرچه بلوک استفاده می­کنند معمولا 30 سانتی ­متر است. پس از طراحی نهایی سازه در نرم افزار ایتبس هم به یک ارتفاع مشخصی از تیر می­رسیم. به عنوان مثال اگر در یک سازه بتنی با ارتفاع سقف 30 سانتی متر پس از طراحی تیر بتنی به ارتفاع 40 سانتی متری برسیم به 10 سانتی متر از ارتفاع تیر که از زیر سقف بیرون می­زند آویز تیر یا تیر آویز می­گویند.

در صورت وجود تیر آویز دو راهکار پیش روی کارفرما قرار دارد:

1. نصب سقف کاذب در زیر تیرهای آویز
2. عدم نصب سقف کاذب و وجود بیرون زدگی های تیر آویز در طبقات

هر دو راهکار فوق باعث بروز مشکلاتی در سازه می شود که در ادامه بیشتر به آن میپردازیم.

نصب سقف کاذب در زیر تیر آویز

با نصب سقف کاذب، ارتفاع نهایی طبقات ساختمان کم شده و ارتفاع کم طبقات باعث ایجاد یک فضای مرده در ساختمان شده که حس بسیار بدی برای استفاده کنندگان در پی خواهد داشت. هم چنین کارفرما در فروش واحدهای ساختمانی که به دلیل وجود آویز تیرها از سقف کاذب در آن استفاده شده است دچار مشکلات زیادی  شده چرا که وجود یک طبقه خفه باعث افت و کاهش قیمت سازه شده و ضرر زیادی به کارفرما وارد می­شود. پس این راهکار دارای مضرات زیادی می­باشد.

عدم نصب سقف کاذب

در صورت عدم نصب سقف کاذب بیرون زدگی هایی در جای جای سقف وجود خواهد داشت که بازهم به شدت حس بسیار بدی به ساکنین سازه منتقل می­کند، و هم چنین مشابه مورد قبل ضررهای جبران ناپذیری به کارفرما وارد خواهد کرد.

نکته بسیار مهم دیگری که وجود دارد این است که مبحث نهم مقررات ملی ساختمان که مربوط به طرح و اجرای ساختمان های بتنی می­ باشد برای حداقل ارتفاع تیرها محدودیت هایی مشخص کرده که باید رعایت شوند. این محدودیت­ ها به شرح زیر است:

به طور خلاصه در طراحی تیرهای یک سازه بتنی محدودیت ­هایی هم برای حداقل ارتفاع تیر مطابق جدول 9-11-2 مبحث نهم مقررات ملی ساختمان و هم برای حداکثر ارتفاع تیر به جهت به حداقل رساندن ارتفاع تیر آویز داریم. لازم به ذکر است بحث آویز تیر در ساختمان های فولادی که از سیستم قاب خمشی استفاده میکنند هم ممکن است مطرح باشد اما در ساختمان های بتنی ارتفاع تیر آویز بیشتر مورد توجه است.