در هر مرحله از آرماتوربندی اسکلت ساختمان بتنی ابزار و آرماتورهایی وجود دارند که برای کاربرد خاصی به کار می روند. برخی از آن ها نقش محاسباتی داشته و مهندس طراح سازه آن را در محاسبات در نظر می گیرد و برخی نقش محاسباتی ندارد و فقط در اجرای ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد. موضوع مورد بحث در این مقاله، آرماتور خرک می باشد که در ادامه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.
آرماتور خرک چیست؟
فونداسیون ساختمان از دو سفره آرماتور تشکیل شده است که یک ردیف در پایین و یک ردیف در بالا بسته می شوند. با توجه به ارتفاع زیاد فونداسیون، برای ثابت نگه داشتن سفره بالا نیاز به آرماتوری داریم که نقش پایه را ایفا کند. به این نوع آرماتور، آرماتور خرک گفته می شود. مطابق شکل خرک از دو پاشنه در دو جهت مخالف و دو پایه تشکیل شده است. خرک در طراحی سازه محاسبه نمی شود و نقش سازه ای ندارد. فقط برای نگه داشتن سفره بالا روی پایینی با استفاده از سیم آرماتوربندی بسته می‌شود.
اجرای میلگرد خرک
در مرحله آماده سازی فونداسیون پس از اجرای بتن مگر و جایگذاری آرماتورهای سفره پایین و اسپیسرها نوبت به کار گذاری خرک میرسد. خرک ها در فواصل معقول به صورت عمود روی آرماتور سفره تحتانی بسته می شوند. با توجه به نقش باربری خرک آرماتور مورد استفاده در آن معمولا یک تا دو شماره از آرماتور فونداسیون کمتر است اما بهتر است برابر با آرماتور های فونداسیون باشد. به صورت کلی حداقل نمره آرماتور مصرفی به عنوان خرک نمره 14 می باشد و هرچه عمق فونداسیون بیشتر باشد سایز آرماتور مصرفی بیشتر می شود.
با توجه به نقش باربری خرک آرماتور مورد استفاده در آن معمولا یک تا دو شماره از آرماتور فونداسیون کمتر است اما بهتر است برابر با آرماتور های فونداسیون باشد. به صورت کلی حداقل نمره آرماتور مصرفی به عنوان خرک نمره 14 می باشد و هرچه عمق فونداسیون بیشتر باشد سایز آرماتور مصرفی بیشتر می شود.
پیشنهاد آموزشی: آموزش صفر تا صد اجرا ساختمان بتنی(اینجا کلیک کنید)
⇐ نکته: دقت شود پایه های خرک نباید برروی بتن مگر قرار بگیرند. زیرا به مرور زمان باعث زنگ زدگی آرماتور شده و این زنگ زدگی از طریق خرک به سفره اصلی میرسد.
ابعاد و اندازه آرماتور خرک
پر کاربرد ترین فونداسیون های مورد استفاده در پروژه ها، فونداسیون های نواری و رادیه هستند.در فونداسیون های رادیه تعداد و عرض خرک با توجه به طول و عرض مورد نیاز مشخص می شود. معمولا عرض 1 تا 1.5 متر برای خرک استفاده می شود.
پیشنهاد آموزشی:مینی دوره متره کارگاهی | آموزش متره و برآورد سرانگشتی ساختمان(اینجا کلیک کنید)
عرض خرک:
در فونداسیون های نواری عرض خرک با توجه به کسر مقدار کاور بتن از دو طرف نوارها به دست می آید. تا تمام آرماتور های مورد استفاده در نوار بالایی مورد نظر بر روی خرک قرار بگیرند.
ارتفاع و پاشنه خرک:
ارتفاع خرک نیز به سادگی با کسر نمره آرماتور طولی و عرضی سفره پایین و بالا ، کسر کاور بتن در بالا و پایین به دست می آید. مقدار پاشنه های خرک با توجه به ارتفاع آن بین 30 تا 50 سانتی متر می باشد. اما بهتر است 50 سانتی متر باشد.
فاصله خرک ها از هم:
فاصله خرک ها از هم با توجه به نوع فونداسیون و میلگرد های مصرفی بین 1 تا 1.5 متر می باشد. اما در هر قسمت از فونداسیون که آرماتور های تقویتی تعبیه شوند فاصله خرک ها از هم کمتر می شود.
بررسی فاصله و عرض مناسب در خرک اهمیت ویژه ای دارد. زیرا پس از بستن فونداسیون و در هنگام بتن ریزی ، نیروهای کار مشغول آرماتور بندی ستون و دیوار و مسائلی مانند ویبره زدن و … می شوند و لازم است فونداسیون پایداری کافی جهت عبور و مرور نیروهای کار و ابزرا کار را داشته باشد.
نتیجه گیری
با توجه به نکات ذکر شده نتیجه می‌گیریم استفاده کافی و مناسب از آرماتور خرک به سبب حفظ پایداری فونداسیون لازم و ضروری است.
