مقدمه و معرفی جلسه 11 ام:
در این جلسه، بعد از مرور مطالب جلسه قبلی که به بررسی پلان غالب بندی فونداسیون و پلان آرماتور گذاری پرداخته بودیم، به تحلیل و تفسیر جزئیات مهم شیت S207 می‌پردازیم. ما به بررسی دیتیل‌های مختلف از جمله مقطع تیپ شالوده، آرماتورها، و ساختارهای تقویتی اطراف آن خواهیم پرداخت. همچنین، مباحثی مانند نحوه اجرای صحیح دیتیل‌ها و چالش‌های اجرایی که در این زمینه وجود دارد، مورد بحث قرار خواهند گرفت. این جلسه نه‌تنها به ارتقاء دانش فنی شما کمک خواهد کرد، بلکه فرصتی است برای تعامل و یادگیری از تجربیات یکدیگر. بیایید با هم شروع کنیم و قدم به قدم به جزییات پیچیده اما جذاب نقشه‌خوانی سازه‌ها بپردازیم.
مرور جلسه قبل
در جلسه قبل، ما به بررسی جزئیات فونداسیون پرداختیم و در خصوص بسته پلان غالب بندی و پلان آرماتورگذاری مطالبی را مرور کردیم. همچنین، به مفهوم “سکشن” یا “مقطع” و نحوه تعریف برش‌ها در نقشه‌های سازهای پرداخته شد. ما همچنین در مورد ابعاد مختلف فونداسیون و فاصله آرماتورهای اصلی صحبت کردیم و به اهمیت به کارگیری آرماتور تقویتی در جاهایی که نیاز به تقویت وجود دارد، پرداختیم. نکات اجرایی و چالش‌های حین عملیات اجرایی نیز مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت، به بررسی نحوه طراحی و اجرای خرک‌ها و نیز تنظیمات مربوط به آرماتورهای سراسری فونداسیون پرداختیم. تمامی این مباحث به منظور درک بهتر دانش پذیران از طراحی و ساخت سازه‌ها و آماده‌سازی آنها برای مراحل بعدی آموزش در نظر گرفته شده است.
بررسی پلان غالب بندی فونداسیون
در این جلسه از دوره نقشه‌خوانی سازه، به بررسی پلان غالب‌بندی فونداسیون و دیتیل‌های مربوط به آن پرداخته می‌شود. در ابتدای جلسه، توضیحاتی در مورد ارتفاع بتن فونداسیون و فاصله‌های مربوط به آرماتورها ارائه می‌گردد. همچنین، مفاهیم کلیدی نظیر “سکشن” برای بررسی جزئیات فونداسیون و تفاوت‌های آرماتورهای اصلی و آرماتورهای تقویتی به طور کامل تشریح می‌شود. نکات اجرایی نیز لحاظ شده و اهمیت وجود آرماتورهای اسپیسر برای فاصله‌گذاری صحیح بین آرماتورهای اصلی و تقویتی مطرح می‌شود. در ادامه، به دیتیل‌های مربوط به برش و خم آرماتورهای سراسری و الزامات اجرایی آنها اشاره می‌شود، که در نهایت نکات کلیدی نظیر اهمیت تطابق آرماتورهای عرضی با ریتم موجود در ساختار نیز بررسی می‌شود. این جلسه فرصتی مناسب برای درک عمیق‌تر و تجزیه و تحلیل دقیق‌تر برنامه‌ریزی فونداسیون فراهم می‌آورد.
دیتیل اول: مقطع تیپ شالوده
در این جلسه آموزشی، ما به بررسی دیتیل اول مقطع تیپ شالوده می‌پردازیم. این مقطع نمایی عمقی از فونداسیون را نشان می‌دهد که با برش‌های مخصوص ایجاد شده است. در این مقطع، اطلاعات زیادی به‌دست می‌آید، از جمله ارتفاع بتن فونداسیون، که 100 سانتی‌متر است و نیز ابعاد کاور آرماتورها، که 7.5 سانتی‌متر مشخص شده‌اند. این مقطع همچنین شامل شبکه‌ای از آرماتورهای اصلی (22 ات 20) در دو راستای مختلف (X و Y) است که در تمام فونداسیون وجود دارند. در ادامه، به نحوه اضافه کردن آرماتور تقویتی و تکنیک‌های معمول در اجرا، همچون اتصال تفنگی آرماتورها نیز پرداخته می‌شود. این جزئیات نه تنها برای درک بهتر سازه‌ها اهمیت دارند، بلکه به رعایت استانداردها و ایمنی در مراحل ساخت کمک می‌کنند.
مفهوم سکشن و برش
مفهوم “سکشن” یا “برش” در طراحی سازه به معنای نمای داخلی یک عنصر سازهای است که در نتیجه برش دادن آن، نمایی از داخل آن را نمایش می‌دهد. در این فرایند، می‌توانیم جزئیات مختلفی از جمله ابعاد، ارتفاعات، و چینش میلگردها را مشاهده کنیم. به عنوان مثال، هنگامی که برش و سکشنی از یک فونداسیون ایجاد می‌شود، می‌توانیم اطلاعاتی مانند عمق فونداسیون، ارتفاع، پوشش میلگردها، فاصله بین میلگردها و حتی نوع و چیدمان آنها را تعیین کنیم. این تکنیک به مهندسان و معماران کمک می‌کند تا جزئیات دقیق‌تری را از سازه‌های خود استخراج کنند و اطمینان حاصل کنند که طراحی و ساخت‌وساز مطابق با استانداردها و نیازهای ساختاری انجام شده است. به‌عبارت دیگر، سکشن نمایانگر یک تصویر واضح از آنچه درون سازه وجود دارد، می‌باشد و خطای احتمالی در مراحل مختلف اجرایی را کاهش می‌دهد.
اطلاعات دیتیل فونداسیون
در این جلسه از دوره نقشه‌کشی سازه، به بررسی و تحلیل دیتیل‌های مربوط به فونداسیون پرداخته می‌شود. دیتیل‌ها شامل مشخصات حائز اهمیتی مانند نوع و ارتفاع بتن فونداسیون، فاصله آرماتورها، و شبکه‌های آرماتوری هستند. با بررسی مقاطع تیپ شالوده و آرماتورهای اصلی و تقویتی، اهمیت تدابیر اجرایی مانند لزوم فاصله‌گذاری درست بین آرماتورها و رعایت نقاط وصله در نزدیکی ستون‌ها تشریح می‌شود. همچنین، نکات فنی مرتبط با خم کردن آرماتورها در اطراف بازشوهاا و نحوه استفاده از خرک‌ها برای نگهداشتن بار آرماتورهای بالایی نیز مورد توجه قرار گرفته است. با ذکر نکات مهم درباره ابعاد خرک‌ها و قوانین مربوط به آرماتورگذاری، این جلسه به اهمیت طراحی دقیق و رعایت جزئیات در اجرای فونداسیون تأکید می‌کند.
آرماتورهای موجود در فونداسیون
آرماتورهای موجود در فونداسیون به عنوان یکی از اجزای اصلی ساختار سازه، نقش بسزایی در تحمل بارها و تأثیرات خارجی دارند. در این جلسه، به بررسی دیتیل‌های مختلف آرماتورگذاری در فونداسیون پرداخته شد. اولین نکته‌ای که به آن اشاره شد، وجود یک شبکه آرماتور اصلی در دو راستای مختلف (X و Y) بود که در این مورد آرماتورهای 22 به قطر 20 میلیمتر استفاده شده‌اند. همچنین، نکته مهمی که در اینجا مطرح است، مفهوم “کاور” یا فاصله میان آرماتورها و سطح بتن است که در این نمونه 7.5 سانتی‌متر مشخص شده است. برای تقویت ساختار، آرماتورهای دیگری به نام “آرماتور تقویتی” نیز معرفی شدند که به همراه آرماتورهای اصلی و با فاصله مشخص قرار می‌گیرند. این آرماتورها به همراه اسپیسرهایی برای تأمین فواصل در راستای عمودی و افقی طراحی شده‌اند. در نهایت، به اهمیت تطابق میزان و محل برش آرماتورها در فونداسیون نیز اشاره شد که انجام صحیح آن در بارگذاری‌های سازهای و پایداری آن تأثیرگذار است.
آرماتور تقویت و ویژگی‌های آن
آرماتور تقویت از اجزاء حیاتی در ساخت و ساز فونداسیون‌ها به شمار می‌آید و به منظور افزایش مقاومت سازه در برابر تنش و بارهای وارده استفاده می‌شود. این نوع آرماتور معمولاً به‌عنوان مکمل برای آرماتورهای اصلی در نظر گرفته می‌شود و به تقویت نقاط ضعف احتمالی، مانند مناطقی که بارهای بیشتری وجود دارد، کمک می‌کند. آرماتورهای تقویت در جهت‌های مختلف افقی و عمودی به کار می‌روند و فاصله بین آنها باید به‌گونه‌ای طراحی شود که حداکثر حفاظت را ارائه دهد. همچنین، رعایت فاصله مناسب (کاور) و استفاده از قطعات اضافی مانند اسپیسرها برای حفظ جایگاه این آرماتورها در حین بتن‌ریزی الزامی است. این اقدامات به کشش و خم شدن آرماتورها کمک می‌کند و در نهایت موجب افزایش پایداری و عمر مفید سازه خواهد شد.
نکات اجرایی در اتصال آرماتورها
در اتصال آرماتورها، نکات اجرایی مهمی وجود دارد که رعایت آنها می‌تواند تأثیر بسزایی در استحکام سازه داشته باشد. یکی از این نکات این است که هنگام اتصال آرماتورهای اصلی به یکدیگر، باید توجه ویژه‌ای به فواصل و نوع اتصال داشت. برای اتصال آرماتورهای تقویتی، پیشنهاد می‌شود که از آرماتورهای اسپیسر استفاده شود تا فضایی بین آرماتورهای اصلی و اضافی وجود داشته باشد. در مواردی که آرماتورها به یکدیگر چسبانده می‌شوند (که به اصطلاح “تفنگی” نامیده می‌شود)، باید دقت کرد که این مورد تنها زمانی مجاز است که تعداد آرماتورها محدود باشد وگرنه با افزایش تعداد آرماتورها، نیاز به افزایش مقادیر جدول طول مهاری به میزان 25 درصد وجود دارد. همچنین در هر نوع برشی که در فونداسیون ایجاد می‌شود، باید فواصل وصله‌های آرماتور تا ستون‌ها رعایت شود و از ایجاد تنگ شدگی در نقاط وصله اجتناب شود. این نکات، در نهایت به بهبود کیفیت و دوام سازه کمک می‌کند و جزئیات اجرایی باید در نقشه‌ها به دقت نمایان شوند.
دیتیل مربوط به اطراف بازشوها
در این جلسه دوره نقشه‌خوانی سازه، به موضوع دیتیل‌های مربوط به “اطراف بازشوهاا” پرداخته شد. در این بخش، بررسی شد که چگونه آرماتورها در اطراف یک بازشو در فونداسیون باید طراحی شوند. این بازشو مانند چاه در مدلسازی فونداسیون در نظر گرفته می‌شود و در آنجا آرماتورهای اصلی به صورت خمیده به سمت بازشو روانه می‌شوند. برای تقویت نقاط ضعف در نتایج خم شدن آرماتورها، آرماتورهای تقویتی به شکل قطری اضافه می‌گردند. همچنین، به این نکته نیز اشاره شد که در طراحی و اجرای آرماتورها، رعایت نسبت‌ها و اندازه‌های مشخص مانند قطر آرماتور و فاصله مناسب از لبه‌ها برای افزایش پایداری سازه، بسیار کلیدی است. با استفاده از نمودارها و جداول تکنیکی، ساختار و جزئیات مورد نیاز در اطراف بازشو به‌دقت تفسیر و توضیح داده شد تا نصب صحیح آن در فرآیند اجرایی تضمین شود.
خم شدن آرماتورهای اصلی در اطراف چاه
خم شدن آرماتورهای اصلی در اطراف چاه‌های فونداسیون یک گام حیاتی در طراحی و اجرای پروژه‌های ساختمانی است. زمانی که آرماتورهای اصلی به نزدیک چاه‌ها یا حفره‌ها می‌رسند، معمولاً به دلیل بارهای ناشی از وزن سازه باید به صورت گلابی خم شوند. این خم شدن باعث توزیع مناسب بار و جلوگیری از تمرکز تنش در نقاط ضعف می‌شود. علاوه بر این، معمولا آرماتورهای تقویتی به صورت قطری به این نواحی اضافه می‌شوند تا استحکام کلی سیستم افزوده شود. با توجه به اصول طراحی، این خمیدگی و اضافه کردن آرماتورهای تقویتی به گونه‌ای انجام می‌شود که هم عملکرد سازه را بهینه کند و هم ایمنی آن را در برابر بارهای وارده افزایش دهد. طراحی دقیق محل خم‌ها و طول آنها همچنین به جلوگیری از نقص‌های ساختاری و مشکلات آینده کمک می‌کند.
آرماتورها و ویژگی‌های آنها
آرماتورها، که به عنوان میلگردها نیز شناخته می‌شوند(که البته یک تفاوت هم با هم دارند چرا که میلگرد به شکل خام از کارخانه می آید و لاتین آن rebar است و آرماتور همان میلگرد های قطع و خم زده شده است که به آن reinforcement گفته می شود)، نقش اساسی در ساخت و سازهای بتنی ایفا می‌کنند. این آرماتورها به منظور تقویت و افزایش مقاومت کششی بتن در سازه‌ها به کار می‌روند. از ویژگی‌های مهم آرماتورها می‌توان به اندازه، فاصله و نحوه قرارگیری آنها در سازه اشاره کرد. به طور معمول، آرماتورها در دو راستای عمودی و افقی در شبکه‌های مختلف چیده می‌شوند و بین آنها فاصله‌هایی برای محافظت بهتر و حفاظت در برابر تنش‌های مختلف در سازه تعیین می‌شود. علاوه بر این، آرماتورهای تقویتی که به عنوان آرماتورهای اضافی در محل‌های نیازمند تقویت قرار می‌گیرند، با رعایت جزئیات خاصی بین آرماتورهای اصلی نصب می‌شوند. در پروژه‌های مختلف، مانند فونداسیون‌ها و ستون‌ها، مشخص کردن دقیق موقعیت، فاصله و ویژگی‌های آرماتورهای ریبار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا این عوامل تعیین کننده ایمنی و استحکام سازه می‌باشند.
مفهوم خرک و ویژگی‌های آن
خرک در ساخت و ساز به عنوان یکی از اجزای مهم سازه‌هایی مانند فونداسیون شناخته می‌شود. این المان نقش حیاتی در نگهداری آرماتورهای بالایی ایفا می‌کند و به‌طور موقت بار آرماتورهای فوقانی را تحمل می‌کند تا از افتادن آنها در حین عملیات بتن‌ریزی جلوگیری شود. خرک‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که عرض آنها تمام آرماتورهای طولی را پوشش دهد و ارتفاع آنها نیز به اندازه کافی برای نگهداشتن آرماتور بالایی باشد. ویژگی‌های فیزیکی خرک‌ها شامل نسبت قطری، فاصله میان آرماتورهای آن و نیز ابعاد دیگر آنها می‌باشد که در طراحی و اجرای صحیح سازه بسیار مؤثر است. برای مثال، وقتی قطر آرماتور ۲۲ میلیمتر باشد، فاصله‌های بین خرک‌ها باید به‌طور دقیق در نظر گرفته شود تا مقاومت و پایداری کل سازه تضمین گردد.
محاسبات مربوط به ارتفاع و عرض خرک
در محاسبات مربوط به ارتفاع و عرض خرک، از اطلاعات داده شده در طراحی فونداسیون استفاده می‌شود. برای تعیین عرض خرک (L)، اشاره شده است که این مقدار برابر با عرض فونداسیون منهای دو کاور و دو قطر سنجاقی است. این محاسبات تضمین می‌کند که عرض خرک به اندازه کافی برای حمایت از کل آرماتورهای طولی بالایی طراحی شده است. از سوی دیگر، ارتفاع خرک نیز باید به گونه‌ای محاسبه شود که بتواند از پایین‌ترین آرماتور طولی شروع شود و به زیر آرماتور طولی بعدی برسد، با کسر دو کاور و دو قطر سنجاقی. این محاسبات به طور کلی به این معناست که خرک‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که در حین بتن‌ریزی، از افتادن آرماتورهای بالایی جلوگیری کنند و بارهای وارده را به درستی توزیع کنند. این اصول، از لحاظ سازهای، به ایمنی و کارایی ساخت و ساز کمک می‌کند.
محل قطع و خم آرماتورهای سراسری شالوده
محل قطع و خم آرماتورهای سراسری شالوده یکی از جزئیات کلیدی در طراحی و اجرای سازه‌های بتنی است. در این فرآیند، آرماتورهای فوقانی باید به گونه‌ای قطع و متصل شوند که از ستون‌ها فاصله داشته باشند و این فاصله باید به اندازه‌ای باشد که در طول آرماتور، برای ایجاد قدرت و استحکام کافی، نقاط گسست در مکان‌های نامناسب شکل نگیرند. به ویژه در آرماتورهای پایینی نیز توصیه می‌شود که این فاصله وجود داشته باشد. دستورالعمل‌های خاصی برای نحوه انجام این اتصالات وجود دارد که شامل تقسیم فاصله‌ها و همچنین تعیین طول آزاد بین دانه‌های آرماتور می‌شود. در نظر داشتن این جزئیات در طراحی نقشه‌ها و سپس اجرا، می‌تواند به ایجاد سازهای مقاوم و بادوام کمک کند که در برابر نیروهای مختلف ساختاری و محیطی پایدار باقی بماند.
قوانین مربوط به وصله آرماتورها
قوانین مربوط به وصله آرماتورها در سازه‌های بتنی به منظور اطمینان از پایداری و استحکام سازه تعیین شده‌اند. یکی از نکات کلیدی در این قوانین، فاصله دادن وصله‌های آرماتور از ستون‌هاست. به عنوان مثال، در آرماتورهای فوقانی، توصیه می‌شود که محل وصله به اندازه یک فاصله خالص از دو انتها به سمت داخل سازه باشد تا از ضعف‌های مکانیکی جلوگیری شود. همچنین در همپوشانی آرماتورها، باید به اصولی از قبیل کاهش نقاط تمرکز تنش توجه شود. هنگام وصل کردن آرماتورهای اصلی و تقویتی، استفاده از مکانیزم‌های مناسب نیز ضروری به نظر می‌رسد؛ به گونه‌ای که آرماتورها با فاصله مناسب و به قطرهای صحیح به یکدیگر متصل شوند تا تضمین شود که ساختار نهایی توانایی تحمل بارهای پیش‌بینی شده را دارد. به این ترتیب، اجرای دقیق این قوانین باعث افزایش ایمنی و پایداری در ساخت و سازه‌ها می‌شود.
دیتیل آرماتورهای عرضی در ستون
در بررسی دیتیل آرماتورهای عرضی در ستون، خصوصاً در بخش فونداسیون، توجه به نوع و نحوه چینش این آرماتورها اهمیت ویژه‌ای دارد. آرماتورهای عرضی یا خاموت‌ها در نقاط خاصی از ستون، به ویژه در ابتدای آن، باید با همان ویژگی‌های آرماتورهای موجود در بالا، مانند نوع و فاصله، ادامه پیدا کنند. به عنوان مثال، اگر در بالای ستون آرماتورهای ۱۰ میلی‌متری به فاصله ۲۰ سانتی‌متر وجود داشته باشند، این الگو باید در پایین ستون نیز حفظ شود. همچنین در صورت وجود فواصل مهمی بین آرماتورها، ارزیابی و اجرای درست آرماتورهای عرضی، از جمله تامین ایمنی و مقاومت سازه، ضروری است. این آرماتورها در واقع نقش کلیدی در تقویت سازه دارند و باید در طراحی و نقشه‌کشی به دقت لحاظ شوند تا در اجرای پروژه نیز به درستی پیاده‌سازی گردند.
جمع‌بندی و ادامه برنامه‌های آموزشی
در این جلسه، ما به جمع‌بندی و ادامه برنامه‌های آموزشی مرتبط با دوره نقشه‌خوانی سازه پرداختیم. پس از بررسی جزئیات فونداسیون و آرماتورگذاری، تأکید ویژه‌ای بر اهمیت مفاهیم کلیدی مانند “سکشن” و “مقطع” داشتیم که نقش بسیار مهمی در درک نقشه‌های سازهای ایفا می‌کنند. به علاوه، اشاره به تکنیک‌های اجرایی و نکات کاربردی در حوزه ساخت‌وساز این امکان را به ما می‌دهد که ارتباط بهتری با نیازهای عملی پروژه‌ها برقرار کنیم.