دستور نقشه
دستور نقشه یکی از موارد حیاتی در طراحی و ساخت و ساز است که به مهندسان و معماران این امکان را می‌دهد تا به صورت دقیق ابعاد و مشخصات زمین را در نرم‌افزارهایی مانند آتوکت وارد کنند و بر اساس آن، طرح‌های مورد نظر خود را ایجاد نمایند. در جلسات آموزشی، پس از بررسی ویژگی‌های نرم‌افزار آتوکت، این موضوع اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند، زیرا از طریق دستور نقشه می‌توان به اطلاعات کلیدی چون ابعاد زمین، همسایگی‌ها و قبوض مختلف دسترسی پیدا کرد. این اطلاعات به مهندسان کمک می‌کند تا دقیقاً بر اساس مقررات و استانداردهای موجود عمل کنند و از بروز مشکلات قانونی در مراحل ساخت و ساز جلوگیری نمایند. همچنین، چک کردن مجدد ابعاد و مشخصات ارائه شده در دستور نقشه از ضروریات است تا از هرگونه خطا در طراحی یا ساخت جلوگیری شود. در نهایت، این فرآیند نه‌تنها به دقت در طراحی کمک می‌کند، بلکه به حفظ امنیت و انطباق با مقررات ساختمانی مرتبط نیز بسیار مؤثر است.
نرم‌افزار آتوکت
نرم‌افزار آتوکت (AutoCAD) ابزار قدرتمندی است که به مهندسان و معماران این امکان را می‌دهد تا نقشه‌ها و طراحی‌های دقت بالایی را ایجاد کنند. در این آموزش، به بررسی چگونگی استفاده از نرم‌افزار آتوکت برای وارد کردن اطلاعات مربوط به ابعاد زمین طبق دستور نقشه پرداخته شد. اهمیت بررسی دقیق ابعاد و اطلاعات موجود در دستور نقشه، به‌ویژه در مراحل ابتدایی طراحی، بیان شد تا از بروز مشکلات بعدی با شهرداری و یا کارفرما جلوگیری شود. همچنین، کاربران آموختند که باید با توجه به اطلاعات آنلاین و مشاوره با منابع معتبر، ابعاد صحیح را وارد کرده و مطابق با مقررات ملی ساختمان و نیازهای خاص پروژه، طراحی‌های خود را به انجام برسانند. در این مسیر، آتوکت به عنوان ابزاری که امکان رسم دقیق نقشه‌ها و مدلسازی را می‌دهد، اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند.
وارد کردن ابعاد زمین در آتوکت
وارد کردن ابعاد زمین در نرم‌افزار آتوکت به یکی از مراحل کلیدی در فرآیند طراحی و ترسیم نقشه‌ها تبدیل می‌شود. ابتدا با استفاده از دستور نقشه، ابعاد و مشخصات زمین را به دقت مطالعه و وارد می‌کنیم. برای مثال، ابعاد زمین با توجه به مرزهای مجاور و اندازه‌های تعیین‌شده در مستندات رسمی، مانند سند مالکیت و اصلاحات مربوط به مسیرهای عبوری، استخراج می‌شوند. پس از این مرحله، با استفاده از ابزارهای نرم‌افزار آتوکت می‌توانیم خطوط و اشکال را بر اساس این ابعاد رسم کنیم. دقت در وارد کردن ابعاد بسیار حیاتی است؛ چرا که یک اشتباه کوچک می‌تواند باعث به وجود آمدن اشکالاتی در مراحل بعدی پروژه شود و در فرآیند تأیید توسط مراجع مربوطه مشکلاتی ایجاد کند. به همین دلیل، توصیه می‌شود که ابعاد و اندازه‌ها چندین بار بررسی و تایید شوند تا از بروز هر گونه خطا جلوگیری شود. این فرآیند نه تنها به طراحی دقیق‌تر کمک می‌کند، بلکه کیفیت نهایی پروژه را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد.
بررسی ابعاد نقشه
در این جلسه، به بررسی ابعاد نقشه و نحوه استفاده از نرم‌افزار آتوکد برای ترسیم پلان‌های ساختمانی پرداخته شد. ابتدا با وارد کردن ابعاد مختلف از دستور نقشه به صورت دقیق، ابعاد زمین بررسی و ترسیم شد. پس از آن، تأکید بر اهمیت صحت اطلاعات و چک کردن آن‌ها با دستور نقشه شد تا از بروز خطا در مراحل بعدی جلوگیری شود. نکاتی از جمله عبور و مرور همسایگی‌ها و فاصله‌های درست بین ساختمان‌ها نیز مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه، محاسبه درز انقطاع و ارتباط آن با مقررات ملی ساختمان به‌طور دقیق توضیح داده شد که چگونه این فاصله‌ها باید رعایت شوند تا ایمنی و زیبایی ساختمان تضمین گردد. تمامی این مراحل به‌طور دقیق و با توجه به اطلاعات موجود در دستور نقشه انجام گرفت تا یک پلان صحیح و کارآمد برای طراحی ساختمان ایجاد شود.
پلاک‌های ثبتی
پلاک‌های ثبتی یا پلاک‌های شناسه‌دار، به عنوان عناصری از نقشه‌برداری املاک و مستغلات در ایران شناخته می‌شوند که به هر قطعه زمین یک شماره منحصر به فرد اختصاص می‌یابد. این پلاک‌ها که معمولاً در نقشه‌های شهری و ثبت احوال تعیین می‌شوند، بیانگر مرزهای قانونی و نوع اختصاصی آن پلاک هستند. در بخش‌های مختلف یک شهر، شهرداری‌ها به واسطه این پلاک‌ها به شناسنامه املاک پرداخته و نقشهای یوتیم قطع‌ها را تعیین می‌کنند. برای مثال، در آموزش‌هایی که در حوزه طراحی پلان‌ها و نرم‌افزارهای مانند آتوکد ارائه می‌شود، به طرز دقیق و جزئی به کاربرد پلاک‌های ثبتی در نقشه‌کشی و محاسبه ابعاد و اندازه‌های زمین اشاره می‌شود. در این فرآیند، افراد باید دقت کنند که ابعاد و مساحت‌های مشخص شده در پلاک‌های ثبتی را با توجه به اطلاعات موجود، صحیح بررسی و در نرم‌افزارها اعمال کنند تا از بروز مشکلات قانونی و انحرافات ساخت‌وسازی در آینده جلوگیری شود.
عبادی بر اساس سند
عبادی بر اساس سند به مجموعه ابعاد و اندازه‌هایی اشاره دارد که در نقشه‌کشی و طراحی معماری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این جلسه، آموزش‌دهنده به بررسی چگونگی وارد کردن ابعاد سند و دستور نقشه به نرم‌افزار آتوکت پرداخته و تأکید می‌کند که معماران یا مهندسان باید از دقت در اندازه‌گیری و تطابق ابعاد با نقشه‌ها اطمینان حاصل کنند. به‌ویژه اگر در رسم نقشه‌ها از اطلاعاتی مانند ابعاد زمین، نوع همسایگی و اصلاحات شهرداری استفاده می‌شود، دقت در این مراحل می‌تواند از بروز مشکلات قانونی و اجرایی در آینده جلوگیری کند. آموزش‌دهنده نکته‌سنجی درباره تطابق ابعاد و نقش یوتیم، تحلیل عبادی پس از اصلاحات، و مکاتبات لازم با شهرداری را مورد توجه قرار می‌دهد تا اطمینان حاصل شود که تمامی مراحل طراحی به درستی انجام شده و از مشکلات احتمالی پیشگیری شود.
عرض گذر و همسایگی
عرض گذر و همسایگی در طراحی و نقشه‌کشی زمین‌های شهری دارای اهمیت بسیاری است. در فرآیند طراحی نقشه، توجه به ابعاد و اندازه‌های دقیق گذر و همسایگی‌ها از الزامات قانون شهرداری و مقررات ملی ساختمان است. در این جلسه، با استفاده از اطلاعات موجود در دستور نقشه، روش‌های اندازه‌گیری و تعیین ابعاد گذرها و فواصل همسایگی‌ها بررسی شد. برای مثال، ابعاد گذر در شمال و جنوب، و همچنین اینکه زمین چگونه با پلک‌های همسایه هم‌مرز است، مورد تحلیل قرار گرفت. در نهایت، تعیین کردن کل عرض گذر و فواصل مشخص بین ساختمان‌ها به ما کمک می‌کند تا طراحی بهتری داشته باشیم و از مشکلات احتمالی هنگام اجرای پروژه جلوگیری کنیم. این اقدامات نه تنها برای تطابق با مقررات، بلکه برای به حداکثر رساندن کارایی و ایمنی ساختمان‌ها نیز ضروری می‌باشد.
ترسیم سایت پلان
ترسیم سایت پلان یکی از مراحل کلیدی در طراحی معماری و شهرسازی است که شامل رسم نقشهای دقیق از زمین و مشخصات آن می‌شود. در این فرآیند، معماران باید به دقت ابعاد و اندازه‌ها را با توجه به دستور نقشه و مشخصات زمین وارد نرم‌افزار طراحی مانند اتوکد کنند. اطلاعاتی همچون ابعاد گذرها، فاصله‌گذاری‌های قانونی و همسایگی‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد و باید به‌طور دقیق بررسی و وارد طراحی شود. مهمترین نکته در این ترسیم، اطمینان از صحت اندازه‌ها و تطابق آن‌ها با داده‌های موجود در دستور نقشه است تا از مشکلات احتمالی در مراحل بعدی مانند تأسیس و اخذ مجوز از شهرداری جلوگیری شود. در نهایت، طراحی صحیح سایت پلان به تحقق یک پروژه موفق، با رعایت قوانین و استانداردهای ساخت و ساز منجر می‌شود.
ارتفاع و درز انقطاع
ارتفاع و درز انقطاع دو مفهوم کلیدی در طراحی و پروژه‌های ساختمانی هستند که به دقت در رعایت مقررات ساختمانی نیاز دارند. درز انقطاع به فاصله‌ای که بین دو ساختمان مجاور ایجاد می‌شود اشاره دارد و این فاصله به منظور کاهش خسارت‌ها و خطرات ناشی از زلزله و به‌هم‌خوردگی ساختمان‌ها طراحی شده است. بر اساس مقررات ملی، برای ساختمان‌هایی با ارتفاع کم‌تر از 8 طبقه، این فاصله باید حداقل برابر با پنج هزارم ارتفاع ساختمان از روی زمین محاسبه شود. برای مثال، اگر ارتفاع ساختمان 21.8 متر باشد، کلیه محاسبات برای تعیین درز انقطاع به عنوان 11 سانتی‌متر می‌انجامد. از سوی دیگر، ارتفاع یک ساختمان نیز به نوع و تعداد طبقات آن بستگی دارد و باید از کف زمین مجاور تا بالاترین نقطه ساختمان دقیقاً اندازه‌گیری شود. در پروژه‌های ساختمانی، رعایت این موارد نه تنها حفظ امنیت ساختمان، بلکه اطمینان از بروز مشکلات قانونی و نگهداری از همسایگان را نیز تضمین می‌کند.
محاسبه ارتفاع ساختمان
برای محاسبه ارتفاع ساختمان، لازم است که ابتدا به تعریف دقیق ارتفاع و معیارهای مربوط به آن در مقررات ملی ساختمان توجه کنیم. ارتفاع یک ساختمان، فاصله عمودی بین طراز متوسط کف معبر مجاور و بالاترین نقطه ساختمان است. این نقطه می‌تواند بالاترین نقطه جان‌پناه یا بام شیبدار باشد. برای ساختمان‌هایی با تعداد طبقات مشخص، معیارهایی تعیین شده که بر اساس آن، ارتفاع هر طبقه محاسبه می‌شود. مثلاً در برنامه ریزی برای یک ساختمان 6 طبقه، حداکثر ارتفاع مجاز 23 متر است. همچنین نسبت درز انقطاع که برای جلوگیری از خرابی‌های ناشی از زلزله در بین دو ساختمان مجاور در نظر گرفته می‌شود، به ارتفاع ساختمان بستگی دارد و باید حداقل برابر با 5 هزارم ارتفاع هر طبقه باشد. این محاسبات به تضمین ایمنی و کارایی ساختمان در شرایط مختلف کمک می‌کند و نیاز به دقت در تمام مراحل طراحی و محاسبه ارتفاع دارد.
محاسبه درز انقطاع
محاسبه درز انقطاع یکی از مراحل مهم در طراحی و ساخت ساختمان است که به منظور کاهش خسارات ناشی از لرزش‌های زلزله و جلوگیری از برخورد بین ساختمان‌های مجاور انجام می‌شود. طبق مقررات ملی، برای ساختمان‌های حداکثر 8 طبقه، فاصله‌ای برابر با 5 هزارم ارتفاع هر طبقه از مرز زمین‌های مجاور باید در نظر گرفته شود. این فاصله با مواد کم‌مقاومت پر می‌شود تا در صورت بروز زلزله، ساختمان‌ها به یکدیگر آسیب نرسانند. برای محاسبه درز انقطاع، ابتدا باید ارتفاع ساختمان را تعیین کرده و سپس این ارتفاع را بر 5 هزارم تقسیم کرد. در این جلسات آموزشی، توضیحات لازم برای محاسبه صحیح این فاصله و نحوه اجرای آن در نقشه‌کشی با نرم‌افزارهایی مانند آتوکت ارائه می‌شود. آگاهی از روابط و معیارهای مرتبط با درز انقطاع به طراحان کمک می‌کند تا با رعایت استانداردها، ایمنی و راحتی را در پروژه‌های ساختمانی تامین کنند.
محاسبه مساحت زمین
در این جلسه، با نحوه محاسبه مساحت زمین و تعیین اندازه‌ها بر اساس دستور نقشه آشنا شدیم. ابتدا با وارد کردن ابعاد زمین در نرم‌افزار آتوکت و تنظیم دقیق اندازه‌ها، مساحت کل زمین را محاسبه کردیم. پس از بررسی ابعاد و مقادیر مشخص شده در دستور نقشه، متوجه شدیم که زمین ما از چندین پلاک مختلف تشکیل شده و باید با دقت و توجه به جزئیات، با استفاده از فرمول‌های مربوطه، مساحت ایجاد شده و درصد ساخت مورد نظر را محاسبه کنیم. برای مثال، برای محاسبه 60% از مساحت زمین، ابتدا مساحت کل را محاسبه کرده و سپس با ضرب در 0.6، مساحتی که می‌توانیم بسازیم را بدست آوردیم. همچنین، به اهمیت درز انقطاع و فاصله‌ای که بین ساختمان‌ها باید رعایت شود نیز اشاره شد تا از بروز مشکلات ساخت و ساز در آینده جلوگیری کنیم. تمامی این مراحل نشان‌دهنده ضرورت دقت در محاسبات و رعایت استانداردها در طراحی و ساخت ساختمان‌ها است.
60% از مساحت زمین
زمین حدود 60% از مساحت زمین کره زمین را تشکیل می‌دهد. این قسمت به عنوان نواحی قابل سکونت و کشاورزی استفاده می‌شود و در فرآیندهای طراحی و ساخت و ساز، معمولاً به عنوان مساحت قانونی برای ساخت و توسعه در نظر گرفته می‌شود. در طراحی نقشه‌های معماری از جمله دستور نقشه، در نظر گرفتن این بخش از مساحت زمین اهمیت اساسی دارد، زیرا مشخص می‌کند که چه مقدار از زمین می‌تواند برای ساخت و ساز استفاده شود. تأکید بر بررسی دقیق ابعاد و اندازه‌ها برای جلوگیری از اشتباهات بعدی و مشکلات با مقامات شهری بسیار مهم است. براساس قوانین و مقررات، در برخی نواحی، مساحت‌های مشخصی برای ساخت و ساز تعیین‌شده که باید همواره لحاظ شود. به عنوان مثال، در یک زمین با مساحت 335 متر مربع، 60% از آن به ساخت و ساز اختصاص می‌یابد، که در این صورت، طراح باید مطمئن شود که تمامی ابعاد و نسب‌ها به دقت محاسبه شده‌اند تا از ایجاد مشکلات در مراحل بعدی جلوگیری شود.
جمع بندی و تأسیس نورگیر
در این جلسه، ما به جمع‌بندی مطالب گذشته و تأسیس نورگیر در طراحی نقشه می‌پردازیم. ابتدا به بررسی دستور نقشه و نحوه کار با نرم‌افزار آتوکت پرداختیم و تأکید کردیم که تمامی ابعاد و اندازه‌ها باید با دقت بررسی شوند تا مشکلات احتمالی در مراحل بعدی به وجود نیاید. سپس به تأسیس نورگیر اشاره کردیم که بر اساس مبحث 6 مقررات ملی ساختمان، اهمیت خاصی دارد زیرا این فضاها برای تأمین نور طبیعی و تهویه در ساختمان‌ها حیاتی‌اند. در طراحی نورگیر باید به ارتفاع ساختمان، فاصله از زمین‌های مجاور و همچنین رعایت درز انقطاع‌ها توجه نمود. ما در این جلسه، نمونه‌هایی عملی از نحوه محاسبه ابعاد زمین، مساحت مجاز ساخت و نیز تأسیس نورگیرها را بررسی کردیم تا اطمینان حاصل کنیم که تمامی مراحل طراحی به درستی انجام می‌گیرند و ضمن رعایت الزامات قانونی، فضای مناسبی برای ساکنان فراهم شود. در نهایت، با تأکید بر دقت و توجه به جزئیات، مراحل ایجاد نورگیر و تأثیر آن بر طراحی کلی ساختمان را مرور کردیم.
