به لرزش زمین در اثر آزاد شدن ناگهانی انرژی از پوسته زمین، زلزله یا زمین لرزه می گویند. به طور کلی زمین از سه لایه به نام های پوسته ، گوشته (جبه) و هسته تشکیل شده است که بیرونی ترین لایه آن پوسته می باشد. پوسته زمین در برابر جبه و هسته دارای ضخامت اندک اما صلبیت بسیار زیاد می باشد که بر روی لایه های زیرین سیال گونه، شناور است و این پوسته از صفحاتی چسبیده به هم تشکیل شده است که بر اثر نیروهای وارد از جبه زمین به پوسته ، نسبت به هم دارای حرکت می باشند (در سال حدود 50 میلی‌متر). از همین رو است که می توان پوسته زمین را همانند پوست تخم مرغ شکسته شده دید که بر روی زرده و سفیده شناور است.

در اثر حرکات نسبی بین صفحات زمین که به آن صفحات تکتونیک یا زمین ساخت نامیده می شوند، ترک ها و شکاف هایی در مرزها و درون این صفحات بوجود می آید که عامل ایجاد زلزله ها و لرزش زمین اند. این شکاف ها گسل نام دارند.

زلزله چگونه اتفاق می افتد؟

گسل ها شکاف ها یا شکستگی های در پوسته زمین هستند که در لبه یا لبه های شکاف نسبت به هم تمایل به حرکت دارند. از طرفی این لبه ها که بخشی از پوسته سنگی و سخت زمین هستند دارای سطوح نامنظم و سنگی بوده که باهم قفل و بست شدیدی دارند. قفل و بست بین این لایه های عظیم سنگی در دو طرف شکاف مانع حرکت دو امتداد پوسته در گسل شده و به همین علت انرژی کرنشی عظیمی طی سالیان در محل این قفل و بست ها جمع شده تا نهایتا سنگ ها در آن محل ها مقاومت خود را از دست داده و ناگهان گسیخته می شوند و این قفل و بست ناگهان تبدیل به حرکت و جابجایی شده و باعث شده آن انرژی کرنشی عظیم انباشت شده به یکباره آزاد شود و خود را به صورت امواج لرزه ای نشان دهند. 

کانون و مرکز زمین لرزه

همان طور که اشاره شد در هنگام وقوع زمین لرزه انرژی بسیار زیادی به صورت ناگهانی آزاد می‌شود. این انرژی به صورت امواج مختلف در همه‌ی جهات شروع به انتشار می‌کند. به نقطه ای درون زمین که انرژی از آن جا آزاد می‌شود کانون زلزله و تصویر آن نقطه روی سطح زمین را مرکز زلزله می گویند. همچنین به فاصله ی بین کانون زلزله تا سطح زمین عمق کانونی زلزله گفته می شود. زلزله های مختلف  دارای عمق های کانونی مختلف هستند و این عمق از حدود چند کیلومتر تا چند صد کیلومتر متغیر است.