BIM چیست؟ آیا چیزی در مورد آن می‌دانید؟ بیم مخفف کلمه Building information modeling است که در زبان فارسی معنی آن مدل سازی اطلاعات ساختمان (بیم) می باشد تکنولوژی نوپا و جدیدی است که در حوزه ساختمان به شدت کاربردی می باشد. این روزها این تکنولوژی طرفداران بسیار زیادی پیدا کرده است. نکات مثبت و همچنین فواید تکنولوژی مدل سازی اطلاعات ساختمان (بیم) توجه اشخاص علاقه مند در حوزه ساختمان را به خود جلب نموده است. هدف این مقاله گردآوری تمام نکات مهم و مطالب قابل ذکر درباره بیم است پس تا آخر این مقاله با ما همراه باشید.
BIM چیست؟
مدل سازی اطلاعات ساختمان (BIM)، مجموعه ای از ابزارهای نرم افزاری می باشد که امکان تجسم طراحی مد نظرمان را در اندازه و ابعاد واقعی (از زوایای متفاوت و نگاه های مختلف) برای مخاطب مورد نظر فراهم می آورد. بیم نیروهای اجرایی در پروژه را قبل از شروع عملیات اجرای ساختمان راهنمایی می کند، تا در تمامی ابعاد به شکل مجازی قادر به بررسی آن سازه باشند و در نهایت بتوانند بدون این که دست به کار شوند نتیجه کار را مشاهده کنند.
نظریه دکتر تقدیس هیئت علمی دانشگاه تهران درباره بیم:
- در آغاز هر پروژه کارفرما می تواند، با استفاده از تکنولوژی VR مدل واقعی از پروژه مورد نظر خود را مشاهده نماید. این تکنولوژی در طول اجرا کمک چشمگیری در مدیریت تغییرات و کاهش هزینه های ناشی از تغییرات خواهد بود.
- مدل سازی اطلاعات ساختمان (بیم) به علت اینکه یک پایگاه اطلاعاتی درست را با خود به همراه دارد کارفرما می‌تواند در مرحله بهره برداری از این اطلاعات استفاده کند. برای این پروژه ها نقشه های ازبیلت نیز تهیه خواهد شد. اما ازبیلت ها قابل استناد نمی باشند.
- مدل سازی اطلاعات ساختمان (بیم) با مدیریت به موقع و برنامه ریزی پروژه به شکل درست، نقش تاثیرگذاری در کاهش هزینه ها، افزایش کیفیت و زمان بندی صحیح و اصولی پروژه دارد.
BIM دقیقاً چه چیزی نمی باشد؟
بیم در صنعت ساختمان تجربه ای جدید و نوپا به حساب می‌آید. امکان دارد افراد زیادی به اشتباه فکر کنند که یک نرم افزار است، اما این تفکر اشتباه است. این تکنولوژی مانند نرم افزارهای دیگر قابل رویت نمی باشد. بهتر است این گونه ذکر شود که جایگاه بیم همانند یک علم همچون علم معماری است. برای نمونه هنگامی که درباره نرم افزار اتوکد از شخصی عادی سوال پرسیده شود، به احتمال زیاد این نرم افزار را معماری بداند. در حالیکه متخصصان علم معماری می دانند که اتوکد به تنهایی و بدون دانش و علم معماری کاملاً بی ارزش است.
لازم است بدانید که مدل سازی اطلاعات ساختمان علمی نوظهور است که بسیار کاربردی و مفید میباشد. به کمک این علم پیمانکار قادر است، یک مدل کاملا جامع و دیجیتالی از پروژه مد نظر خود را در کامپیوتر مشاهده نماید و تمامی جوانب پروژه را به وسیله آن مورد بررسی قرار دهد.
ویژگی های مدل سازی اطلاعات ساختمان
به دلیل گسترش ساختمان سازی و رشد دنیای معماری و طراحی ساختمان، BIM رکن اصلی صنعت ساختمان سازی به حساب می آید. بیم خواهد توانست کمک چشمگیری در زمینه چالش های قبل، حین و پس از طراحی به ما ارائه دهد. لازم است بدانید که این علم تنها به دوره ساخت و طراحی محدود نمی‌شود بلکه بعد از ساخت ساختمان نیز کاربردهای زیادی دارد. بیم همه اطلاعات اساسی و مهم ساختمان که شامل مشخصات فنی و ظاهری، اطلاعات مهم و اسناد، فرایند مدیریت ساخت، نقشه ها و کیفیت ساخت می باشد را در بر می‌گیرد. این مدل سازی حتی در ارزیابی کیفی و کمی پیمانکار پروژه نیز کمک می‌کند. در راستای مدل سازی اطلاعات ساختمان (بیم) نرم افزارهای متعددی به وجود آمده اند که به یاری معماران ساختمان می آیند تا فرایند بیم و پیاده نمودن آن را آسان کنند.
انواع نرم افزارها در BIM کدامند؟
نرم افزار رویت و تکلا استراکچرز معروف ترین نرم افزارها در میان نرم افزارهای حوزه بیم در کشور می‌باشند. چند نمونه دیگر از این نرم افزارها در زیر معرفی شده اند:
- Tekla Structure
- Revit
- Magi Cad
- Bently
- Archi Cad
- Vico
- Navis Work
- Digital Project
لازم به ذکر است که تعداد نرم افزارهای بیم از لیست بالا بسیار بیشتر می باشد. اما معروف ترین و پرکاربردترین های آنها در این لیست آورده شده است. ذخیره سازی همه اجزا و ریزه کاری ها همراه با تمامی اطلاعات مهم ساختمان از مزیت های اصلی نرم افزارهای نسبت به سایر نرم افزارهای سه بعدی طراحی می باشد.
نحوه عملکرد نرم افزارهای BIM چگونه است؟
همه نرم افزارهای BIM در یک پایگاه داده به نام Data Base به طور جامع و کامل پیاده سازی و اجرا می‌شود. اطلاعات مورد نظر از راه بسترهای آفلاین و آنلاین بنا بر نظر مدیر پروژه بر اساس نیاز سنجی، در اختیار همه یا تعدادی از اعضای تیم اجرایی قرار داده می‌شود. منظور از تیم اجرای ساختمان همه افرادی هستند که در مراحل طراحی، اجرایی و بخش های مالی پروژه فعالیت داشته اند. به اشتراک گذاشتن اطلاعات مورد نظر با اعضا سبب هماهنگی بیشتر و همچنین کاهش چشمگیر خطاها و دوباره کاری ها خواهد شد. می‌دانیم که هماهنگی بیشتر نهایتا سبب افزایش کیفیت و کاهش هزینه ها خواهد شد.
کاربردهای BIM
BIM را میتوان برای اهداف زیر به کار برد:
- تجسم: رنجرهای سه بعدی را با کمی تلاش بیشتر به آسانی می توان تولید نمود.
- برآورد هزینه: نرم افزار BIM دارای کاربردهای بسیار در مدیریت هزینه های داخلی میباشد. مقدار مواد و مصالح با به وجود آمدن هرگونه تغییر در مدل به صورت خودکار تعیین و به روز رسانی خواهند شد.
- تعیین توالی ساخت: مدل سازی اطلاعات ساختمان ( بیم) می تواند به صورت موثری جهت هماهنگی و سفارش مصالح ساخت و برنامه ریزی و زمانبندی برای همه اجزای ساختمان به کار برده شود.
- تشخیص تداخل ها: به دلیل اینکه مدل های اطلاعات ساختمان در مقیاس فضاهای سه بعدی تولید شده اند کاربر به طور خودکار قادر به بررسی تمامی سیستم های اصلی از لحاظ تداخل فوری می باشد.
- مدیریت تاسیسات: قسمت های مدیریت تسهیلات می‌توانند از BIM جهت نوسازی، برنامه ریزی ساخت و عملیات نگهداری استفاده نمایند.
مدل سازی اطلاعات ساختمان برای چه اشخاصی مفید میباشد؟
میتوان اینگونه گفت که بی آی ام مطمئنا تنها مختص معماران نمی باشد! این ابزار مقادیر بسیار زیادی از اطلاعات را در داخل سیستم عامل ذخیره می نماید. این اطلاعات برای استفاده کاربران در زمینه های متفاوتی در صنعت ساختمان قابل استفاده می باشد. اما می توان گفت که کاربرد مدل سازی اطلاعات (بیم) برای چند گروه زیر بسیار ضروری است:
AEC
متخصصین AEC که در زمینه های معماری، مهندسی و ساخت و ساز مشغول فعالیت هستند، از مهمترین گروه ها جهت استفاده از مدل سازی اطلاعات ساختمان ( بیم) می باشند. مفاهیم اولیه، ایده های طراحی سازه، مدیریت پس از ساخت و و ایجاد زیر ساخت های لازم جهت تعمیر و نگهداری همگی مواردی هستند که به وسیله BIM طراحی خواهند شد.
MEP
اشخاص در MEP سیستم های داخلی همانند لوله کشی یا برق را در خانه ها ایجاد می نمایند. مدل سازی ساختمان به این افراد کمک می‌کند تا عملکرد سیستم ها را سریع تر و دقیق تر تخمین بزنند. بیم این امکان را به آنها خواهد داد که خطرات را پیش‌بینی نموده و اتلاف زمان کمتری داشته باشند. بیم اطلاعاتی دقیق و کامل از فرایند تأسیسات الکتریکال و مکانیکال ساختمان را نیز در اختیار آنها قرار خواهد داد.
مزایای مدل سازی اطلاعات ساختمان چیست؟
شرکت ها با بکارگیری BIM از مزایای این تکنولوژی نوپا جهت مدیریت پروژه، برآورد هزینه ها، برنامه ریزی، تجزیه و تحلیل ریسک و همچنین مدیریت بهتر امور بهره خواهند برد. گردش کار مبتنی بر مدل سازی این امکان را فراهم می کند که قبل از احداث سازه بتوان یک سری راه حل بهینه را به شکل مجازی در نظر گرفت. هر دو طرف پروژه این امکان را دارند که طراحی و اطلاعات را از نظر دقت و کامل بودن به آسانی بررسی و درک نمایند.
با مدل سازی اطلاعات ساختمان ( بیم) امکان تجسم و ارزیابی هزینه، زمان بندی وسایل و پارامترهای دیگر پروژه بسیار آسان میسر می‌شود. BIM جهت بهبود ارتباطات بین طرفین پروژه و به صورت کلی افزایش کیفیت نهایی کار، رویکردی بسیار موثر و کارآمد می باشد.
مدل سازی اطلاعات ساختمان ( بیم) یک فناوری بسیار قدرتمند است که به معماران، پیمانکاران و مهندسان این اجازه را می دهد تا درک کنند، چطور می شود فعالیتهای ساخت را روان تر و موثرتر انجام داد. تمام اعضای یک پروژه خواهند توانست اطلاعات سیستماتیک را از راه کانال ها به اشتراک گذارند.
سطوح مدل سازی اطلاعات ساختمان
سطوح مختلفی از BIM برای انواع متفاوتی از پروژه ها می توان به دست آورد. تهیه کردن این سطح ها نشان دهنده مجموعه مختلفی از معیارها می باشد که سطح مشخصی از تکامل پروژه را بیان می کند. سطوح مدل سازی اطلاعات ساختمان (بیم) با صفر آغاز خواهد شد و به ۴، ۵ یا ۶ بعد خواهد رسید. هدف از هر یک از این سطوح سنجش میزان کارایی یا میزان اشتراک و مدیریت اطلاعات در تمام فرآیند است. در ادامه یک شرح مختصر از اول همچنین توضیح اینکه چه معیارهایی در هر کدام از این مرحله ها وجود دارد بیان خواهد شد.
سطح صفر BIM: این سطح بدان معنا است که کار به صورت مشترک انجام نخواهد شد. اگر کاربر CAD دو بعدی را به کار می برد با اطمینان کامل می توان گفت که در سطح صفر می باشد. امروز سطح صفر BIM به ندرت به کار برده می شود.
سطح یک BIM: به کارگیری رویت یا CAD سه بعدی جهت کارهای مفهومی برای تهیه نمودن اطلاعات و سایر اسناد به کار برده می شود. تعداد زیادی از شرکت ها در این سطح هستند که شامل همکاری بسیار زیادی ما بین طرفین نیست و هر کدام از افراد داده های خود را منتشر می کنند و آن را مدیریت می نمایند.
سطح دو BIM: این سطح از BIM محیط کاری مشترکی را ایجاد می نماید. در این سطح تمام اعضای تیم از مدل های رویت یا CAD سه بعدی استفاده می نمایند. با این توضیحات نحوه تبادل ذینفعان این سطح را از دیگر ست ها جدا می کند. اطلاعاتی که در رابطه طراحی یک ساختمان است از طریق یک فایل مشترک به اشتراک گذاشته خواهد شد. وقتی شرکت ها این اطلاعات را همراه با داده های خود ترکیب می نمایند، در میزان وقت خود صرفه جویی می کنند. همچنین هزینه های خود را به میزان چشمگیری کاهش خواهند داد. به دلیل اینکه داده ها به اشتراک گذاشته می شوند دیگر نیازی به دوباره کاری نخواهد بود.
سطح سه BIM: این سطح از BIM همکاری بیشتری را ایجاد خواهد نمود. در این سر به جای اینکه هر کدام از اعضای تیم در مدل سه بعدی خود فعالیت کنند، همه خواهند توانست از یک مدل پروژه مشترک استفاده کنند. این مدل در محیطی مرکزی قرار دارد و همه اعضای تیم به آن دسترسی کامل دارند. این شیوه دسترسی را Open BIM نامگذاری نموده اند. تعداد زیادی از کشورها متعهد شده اند که سطح ۳ مدل سازی اطلاعات ساختمان ( بیم) را پیش نیاز تمام پروژه های ساختمانی در سال های آینده کنند.
